ĐOẠN TRÍCH “HỒ PAMPA” VÀ “RAMA BUỘC TỘI” (Trích Ramayana) - ĐOẠN TRÍCH “RAMA BUỘC TỘI”

III. ĐOẠN TRÍCH “RAMA BUỘC TỘI”

1.Vị trí đoạn trích

Trích khúc ca thứ sáu, chương 79 trong sử thi “Ramayana”.

Sau khi giải cứu Xita trong tay Ra-va-na, vợ chồng gặp lại nhau, nhưng nghi ngờ Xita không còn trọn vẹn danh tiết, Rama tuyên bố từ bỏ nàng. Xita thanh minh không được, đành bước lên giàn hỏa thiêu để bảo vệ danh tiết.

2. Tâm trạng Rama

Sau khi cứu được Xita ra khỏi nanh vuốt của quỷ vương Ravana, trong lòng Rama nỗi lên cơn ghen tuông như cơn bảo táp ập đến. Cơn ghen tuông ấy bắt nguồn từ lòng yêu Xita say đắm, Được Vanmiki miêu tả thật tinh tế và sâu sắc. Tâm trạng của Rama như làn sóng biển khi lặng lẽ, lúc ào ạt, lúc lại dâng cao.

- Tâm trạng ghen tuông của Rama qua ngôn từ, giọng điệu:

 Không phải lời lẽ thân thiết của vợ chồng, Rama dùng những lời lẽ trịnh trọng oai nghiêm của bậc quân vương: “ta”, “phu nhân cao quý”…, để buộc tội Xita. Những lời tuyên bố của Rama là vì danh dự, phẩm giá của dòng dỗi vương tộc và việc chiến thắng kẻ thù không chỉ  là vì Xita. Chính vì lẽ đó giọng điệu của Rama đanh ẩn giấu một nỗi đau xót, ghen tức trong lòng chàng, từ trịnh trọng đến lạnh lùng, phủ phàng, chàng thốt ra những lời: “Ta nói cho nàng hay”…, “phải biết chắc điều này… nay ta phải nghi ngờ tính cánh của nàng”.

Thật tinh tế tác giả đã miêu tả xung đột tâm lý của Rama trong cuộc tương phùng đầy thử thách và éo le.

Giọng điệu của Rama có lúc trang trọng, cao cả đầy vẽ tự hào, có lúc gay gắt giận dữ, có lúc thô bạo tàn nhẫn, có lẽ chàng chỉ muốn trúc cho hả dạ, để lấy lại vinh dự cho dòng tộc và cho bản thân mình .

- Tâm trạng ghen tuông qua thái độ, hành vi:

Do quá ghen tuông mà thái độ đối xử của Rama với Xita có lúc tàn nhẫn, tầm thường, xúc phạm đến phẩm giá người vợ.

Chàng đay đi đay lại ba lần về việc Xita ở trong vòng tay của quỷ vương Ravana. Hai lần tuyên bố không cần đến nàng, muốn xua đuổi nàng đi, thậm chí nói ra những lời tầm thường, không chính chắn, khuyên Xita muốn lấy ai thi lấy, coi rẻ phẩm hạnh, khinh bỉ tư cánh của Xita.

Thái độ bất bình thường ấy chứng tỏ chàng rất yêu Xita và chính vì quá yêu nên khi bị kẻ thù xúc phạm lòng ghen tuông của chàng bị dồn đến cực độ , đã làm cho vị minh quân như Rama thiếu bình tĩnh và sáng suốt.

- Tâm trạng của Rama trước hành động cao cả của Xita:

Lòng ghen tuông dâng lên cao độ làm cho Rama mất hết lòng tin qua những lời lẽ thanh minh của Xita. Càng nghe nhũng lòi giải bày ấy nỗi đau trong lòng chàng càng day dứt thêm. Bỗng Xita òa lên khóc và đòi lập giàn hỏa thiêu. Khoảnh khắc này làm tâm trạng Rama biến đổi, nỗi đau trong lòng lại càng giằng xé thêm, tâm hồn lắng đọng lại khiến chàng ngồi câm lặng, “mắt gián xuống đất” không nói nên lời. Mọi người nhìn “chàng khủng khiếp như thần Chết vậy”.

Dòng suy nghĩ của Rama đang đi vào chiều sâu của tâm hồn, điều đúng, sai của sự ghen tuông, mối nghi ngờ về Xita đang xáo động giằn xé trong lòng. Chàng im lặng, im lặng để tự hỏi mình điều đó, im lặng để tim ra lời giải đáp. Khoảng khắc này làm tâm hồn Rama tê dại.

Khi ngọn lửa bùn cháy, Xita nhảy vào đó, khi ấy như có một tiếng chuông thức tỉnh mình, chàng đã nhận ra được nàng Xita chung thủy, kiên trinh, trong trắng xinh đẹp. Nhưng chàng không thể làm gì được, tâm hồn Rama như tê dại và tuyệt vọng.

Rama xuất thân từ thần thánh, là bậc quân vương nhưng chàng có đủ cung bậc tính cách của con người trần tục qua tài năng miêu tả của tác giả. Chàng yêu hết mình, ghen cực độ, có lúc phong nhã cao thượng, có khi tầm thường nhỏ nhen, có lúc cứng rắn oai nghiêm và có lúc người anh hùng ấy lại rất yếu mềm.

Ngòi bút nghệ thuật của Vanmiki thật sắc sảo, tinh tế. Ông đã lột tả được một Rama rất người, khiến cho nhân vật sử thi vượt qua mọi ước lệ cứng nhắc và khuôn sáo.

3. Tâm trạng Xita:

 Xita là người vợ chung thủy kiên trinh, biết hi sinh cho chồng. Đây là một người phụ nữ có phẩm chất cao đẹp được Vanmiki miêu tả một cách hoàn hảo trong Ramayana.

- Xita đã đấu tranh để giữ gìn lòng chung thủy với chồng trong những ngày tháng bị quỷ vương Ravana giam cầm và dụ dỗ. Sau khi được cứu nàng tưởng rằng sẽ được trở lại trong tình yêu thương của Rama, ngờ đâu nàng lại bị Rama buộc tội thiếu chung thủy, mất phẩm hạnh…, khiến tâm trạng nàng dằn vặt, đau xót. Buộc nàng phải đấu tranh để bảo vệ phẩm giá và tình yêu thủy chung của nàng.

- Cuộc đấu tranh lần này nàng phải đương đầu với thái độ ghen tuông, những lời buộc tội phi lý của chồng nàng. Mới vừa gặp nhau Rama đã nói những lời xa lạ và những cữ chỉ không thân thiết khiến nàng “xấu hổ” muốn “chon vùi cả cái hình hài của mình”.

- Ban đầu vui mừng đến kinh ngạc Xita mở tròn xoe đôi mắt đầm đìa bởi những lời tuyên bố không thực tâm của Rama, cho đến lúc nàng nhận ra sự thật lòng ghen tuông phi lý của Rama  thì tâm trạng của nàng càng xót xa, đau đớn, Sắc mặt nàng biến đổi, cơ thể nàng héo hon.  Vanmiki đã thấy sự sụp đổ về tinh thần của Xita một cách sâu sắc, ông đã hạ bút tả nàng như “ cây leo bị vòi voi quật nát”.

- Nàng vốn là người có dũng khí, bất khuất cho nên nàng vẫn đứng vững và trấn tỉnh mình lại, dùng những lời lẽ vừa dịu dàng vừa ngẹn ngào để thanh minh cho mình. Nàng chỉ trích những lời lẽ quá hồ đồ thô bạo của Rama xem đó là lời của “ người thấp hèn chưởi mắng một con mụ thấp hèn”. Nàng chỉ trích thái độ ngờ vực không căn cứ của Rama. Nàng dùng bằng chứng hùng hồn chứng minh cho Rama biết nàng vẫn sắc son thủy chung, vẫn giữ gìn  phẩm hạnh của người vợ. Cuối cùng để Rama tin mình nàng đã bình thản bước vào giàn hỏa thiêu cầu nguyện thần lửa chứng giám.

- Vanmiki thật suất sắc , ông đã theo sát diễn biến tâm trạng của nàng như theo một làn sóng biển trong xanh khi bình lặng, khi trào đâng, khi dồn dập. Tác giả đã khắc họa một Xita trong sáng, chân thực, toàn vẹn, một hình tượng phụ nữ Ấn  Độ cổ đại đáng được ngưỡng mộ.

4. Tổng kết đoạn trích

- Nội dung:  Tác giả đã miêu tả xung đột tâm lí của Rama và Xita trong cuộc gặp lại đầy thử thách và éo le. Tâm trạng của hai nhân vật biến đổi theo cuộc đối thoại. Tác giả đã đặt các nhân vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo đòi hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản chất con người. Rama vào sinh ra tử, chiến đấu với yêu quỷ giành lại người vợ yêu quý  nhưng cũng dám hy sinh tình yêu vì danh dự. Bổn phận của một  người anh hùng, một đức vua mẫu mực, Nhưng một người vợ lí tưởng xứng đáng với Rama, Xita cũng sẵn sàng đem thân mình thử lửa để chứng minh tình yêu và đức hạnh thủy chung.

-  Nghệ thuật: Tác giả đã rất tài tình tạo ra những cuộc đối thoại hoàn hảo, vận dụng thành công nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật qua từng nhịp điệu đối thoại, tạo ra mâu thuẫn xung đột đỉnh cao đưa tác phẩm trở thành kiệt tác.