Nguyên Lí lí luận văn họcNgành Cử nhân văn học – Sp Ngữ văn ĐHCT
III.
PHÂN LOẠI KỊCH
1. Bi kịch
- có nhiều quan niệm về
bi kịch. Trong đó phổ biến có thuyết lỗi lầm bi kịch của chủ nghĩa cổ điển và
chủ nghĩa lãng mạn, quan niệm này cho rằng nhân vật bi kịch có nhiều nhược điểm
trong tính cách cho nên tất yếu sẽ dẫn đến những hậu quả bi thảm. Ví dụ nhân
vật Othello trong tác phẩm cùng tên
của Sếch-pia vì quá cả tin và ích kỉ ghen tuông đã dẫn đến kết quả đau thương
cho bản thân và cả vợ mình.
- Xét trong tình huống
chung của thế giới thì việc thực hiện cái này đồng nghĩa việc tiêu diệt cái
kia, dẫu biết cái bị tiêu diệt là tất yếu nhưng những lí tưởng đúng đắn của nó
sẽ vẫn sống. Bi kịch không chỉ diễn ra ở những thời kì trước mà trong thực tế
đời sống hằng ngày cũng tồn tại nhiều dạng bi kịch như: Gia đình, tình yêu, cá nhân,…
- Những vở kịch chân
chính thường phản ánh những cuộc đấu tranh quyết liệt giữa cái mới và cái cũ mà
thường kết thúc là sự thất bại của những lực lượng mới nhưng vẫn đề cao được
sức mạnh trong tương lai. Trong “Hamlet”
của Sếch - pia, đó là một cuộc đấu tranh để trả thù của Hamlet với Clodiut, cuối
cùng Clodiut chết là đáng tội, tuy Hamlet cũng chết nhưng đó là cái chết
bình thản, những gì chàng để lại là sự chiến thắng về lẽ phải, công bằng mà mọi
người luôn hướng tới. Đó chính là những anh hùng bi kịch, anh hùng bi kịch là
người đấu tranh cho cái mới, cho sự công bằng cho lẽ phải, tiến bộ của xã hội
trong hoàn cảnh những bất công còn mạnh hơn nó. Vì thế, những chết chóc đau khổ
bình thường không nằm trong bi kịch chân chính. Bi kịch không chỉ trình bày các
hành động mà còn chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến bi kịch cũng như hành động
của nhân vật.
2. Hài kịch
- Đây là một thể loại
kịch thường chế giễu và phê phán những hiện tượng không lành mạnh trong xã hội,
những mâu thuẫn, xung đột trong hài kịch thường là những mâu thuẫn, xung đột
trong cuộc sống đã đủ điều kiện để giải quyết nhưng nhân vật trong hài kịch vì
mang trong nội tâm những hạn chế như sự
ngu dốt, độc ác, tham lam,… đã giải quyết một cách lệch lạc giả tạo và vô căn
cứ, tính hài hước nằm trong sự thiếu hài hòa, thiếu cân xứng giữa cách giải
quyết đó với quy luật phát triển của cuộc sống. Như trong “Lão hà tiện” của Molie , Haparon hà tiện, tính toán còn hơn những
con người ngèo khổ, ông tính đến cả thức ăn cho ngựa vì chúng không làm thì cần
gì phải cho ăn, hay ông tính toán về hôn nhân của con ông và bản thân mình để
có thêm của hồi môn từ người phụ nữ lớn tuổi nếu ông cưới cho con trai, còn ông
cưới Marian khi cô ta rất nghèo, tuy không
có của hồi môn nhưng cô nghèo thì không ăn diện, quen lối sống đạm bạc không
tốn kém về sau... đó chính là cái lố bịch trong nhân cách cũng như trong suy
nghĩ của nhân vật hoàn toàn ngược lại với lí lẽ thường tình.
- Hài kịch còn phản ánh
và đã kích những thế lực xã hội, những hiện tượng đời sống, tập tục, hành động,
tác phong của nhân vật,… không phù hợp hay đối ngược với những quy luật khách
quan, sự lỗi thời, cổ hũ hay sự rỗng tếch ngu ngốc được bao bọc bằng vẻ bề
ngoài cao quý… Ông Guốc – đanh trong “Trưởng giả học làm sang” mang lại những
tràng cười cho độc giả cũng như khán giả khi mướn rất nhiều thầy dạy cho mình,
ông cố tỏ ra là thượng lưu trí thức thì càng lộ ra sự ngây ngô, dốt nát của
mình và trở thành một tên hề bị người khác lợi dụng.
- Thường thì trong hài
kịch chỉ có những nhân vật tiêu cực, mang những thói tật hạn chế không thay đổi
và từ những suy nghĩ, hành động giả tạo ngốc nghếch của những nhân vật đã tạo
nên tiếng cười cho hài kịch. Tiếng cười trong hài kịch mang nhiều cung bậc và
tính chất khác nhau, nên cũng có nhiều loại hài kịch như sự chế giễu công khai,
sự mỉa mai nhằm tẩy chay các tệ nạn xã hội là hài kịch đả kích. Những mối quan
hệ những tính chất buồn cười, mù quáng nhưng có thể sửa được là cơ sở của hài
kịch châm biếm.
3. Chính kịch
- Chính kịch là kịch
không mang tính chất thuần túy về một bên bi hay hài kịch hoặc có cả bi và hài,
thậm chí chính kịch không mang cả bi lẫn hài. Chính kịch khai thác đề tài ở
cuộc sống hiện đại, phạm vi bao quát của chính kịch vô cùng lớn như: Cuộc sống
riền tư, cá nhân, gia đình, xã hội, của cải, tài sản,… chính kịch không phải
chỉ có ở những tầng lớp thượng lưu, trí thức, những người có quyền hạn chức vụ
lớn mà có cả những con người bình thường trong xã hội. Nhân vật Thoa trong vở “ chút phấn của đời” của
Nguyễn Khải, đó là một người phụ nữ có nhan sắc mặn mà được nhiều người ngỏ lời
yêu mến nhưng cô luôn suy nghĩ cho gia đình dù có đôi chút tâm hồn bị xao
xuyến, và cuối cùng cô cũng đã khước từ, tránh xa nơi mà cô cho là sẽ làm cô
thay đổi và ảnh hưởng đến gia đình.
- Chính kịch đa phần mô
tả những nhân vật biết vươn lên là chủ số phận, biết đấu tranh và trong chính
kịch thường mang những xung đột giữa tính cách và hoàn cảnh chính thế mà xung
đột thường diễn ra gay gắt nhưng nó không có sự bế tắc trong nội tâm của nhân
vật. Vở kịch “Lời thề thứ 9” của Lưu
Quang Vũ, những chàng lính trẻ như Hiến,
Đôn, Xuyên dù hoàn cảnh không cho phép nhưng với suy nghĩ, tính cách mạnh
mẽ đã quyết tâm thực hiện, bằng những
quyết định và hành động táo bạo đã cảm hóa được trái tim đang dần nguội lạnh
của ông Chủ tịnh Hà, để ông nhận ra cái tiêu cực của bản thân mình.
No comments:
Post a Comment